NÜFUS(10.Sınıf)

NÜFUS NEDİR?

Nüfus, belirli bir alanda yaşayan insan sayısını ifade eder. Coğrafi olarak nüfus kavramı; insanların yeryüzüne dağılımı, yoğunluğu, özellikleri ve zaman içindeki değişimleri ile ilgilenir. Nüfus çalışmaları, hem demografi biliminin hem de coğrafyanın ilgi alanına girer.

DÜNYADA İLK NÜFUS SAYIMLARI

Tarihteki ilk nüfus sayımları antik dönemlere kadar uzanır. Milattan önce Çin’de, Antik Mısır’da ve Roma İmparatorluğu’nda vergi toplamak ve asker temini gibi amaçlarla nüfus sayımları yapılmıştır. Modern anlamda ilk sistematik nüfus sayımı ise 18. yüzyılda İsveç’te gerçekleştirilmiştir (1749).

TÜRKİYE’DE İLK NÜFUS SAYIMI

Türkiye’de ilk resmi nüfus sayımı, Osmanlı Devleti döneminde II. Mahmud zamanında yapılmıştır. 1831 yılında erkek nüfus sayılmış, temel amaç askerlik ve vergi yükümlülüklerini belirlemek olmuştur. Cumhuriyet döneminde ise ilk modern sayım 28 Ekim 1927 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Bu tarihten itibaren düzenli aralıklarla nüfus sayımları yapılmaya başlanmıştır.

NÜFUSUN DAĞILIŞI

Dünyada nüfusun yeryüzüne eşit dağılmadığı görülür. Bazı bölgelerde nüfus çok yoğunken, bazı bölgelerde seyrektir.

Dünya’da nüfusun yoğun olduğu yerler:

• Güneydoğu Asya (Çin, Hindistan, Bangladeş)

• Batı Avrupa (Almanya, İngiltere, Fransa)

• Kuzeydoğu Amerika (ABD'nin doğu kıyısı)

Dünya’da nüfusun seyrek olduğu yerler:

• Sahra Çölü

• Amazon Ormanları

• Grönland ve kutup bölgeleri

• Yüksek dağlık alanlar (Himalayalar, And Dağları)

Türkiye’de nüfusun yoğun olduğu yerler:

• Marmara Bölgesi (İstanbul, Bursa, Kocaeli)

• Ege kıyıları (İzmir, Aydın)

• İç Anadolu’nun bazı merkezleri (Ankara, Konya)

  
  

Türkiye’de nüfusun seyrek olduğu yerler:

• Doğu Anadolu Bölgesi (Erzincan, Hakkâri, Ardahan)

• Yüksek dağlık alanlar

• İç kesimlerde kurak ve engebeli bölgeler( Tuz Gölü ve çevresi)

NÜFUS ARTIŞ HIZI

Nüfus artış hızı, belirli bir zaman diliminde nüfusun yüzde olarak ne kadar arttığını gösterir. Bu oran, doğal nüfus artışı (doğumlar - ölümler) ve göç hareketleriyle etkilenir.

Hızlı nüfus artışının sonuçları:

• İşsizlik oranının artması

• Eğitim ve sağlık hizmetlerinde yetersizlik

• Altyapı sorunları

• Çevre kirliliği ve doğal kaynakların tükenmesi

Yavaş nüfus artışının sonuçları:

• Yaşlı nüfus oranının artması

• İş gücü sıkıntısı

• Ekonomik büyümede yavaşlama

NÜFUS POLİTİKALARI

Devletler, nüfus artış hızını dengelemek amacıyla farklı nüfus politikaları uygular.

Nüfusu artırıcı politikalar:

• Doğum oranlarını teşvik edici uygulamalar (maaş desteği, doğum izinleri)

• Göçmen kabulü

• Vergi indirimleri

Nüfusu azaltıcı politikalar:

• Doğum kontrolü eğitimi

• Aile planlaması hizmetlerinin yaygınlaştırılması

• Bazı ülkelerde doğum kısıtlamaları (örneğin, Çin'in tek çocuk politikası)

NÜFUSUN ÖZELLİKLERİ

Bir ülkenin nüfusunun yapısı, o ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel gelişimi açısından büyük önem taşır.

Temel nüfus özellikleri:

• Yaş gruplarına göre dağılım

• Cinsiyete göre dağılım

• Eğitim düzeyi

• Kır-kent nüfusu oranı

• Ekonomik faaliyet kollarına göre dağılım

  
  

  Türkiye’de nüfusun özellikleri:

  • Genç nüfus oranı yüksek

  • Kent nüfusu kırsal nüfusa göre fazladır

  • Eğitim ve sağlık hizmetlerine erişim artmaktadır